Chciałem podzielić się pewną ciekawostką – koptyjską ikoną Zesłania Ducha Świętego. Jak zwykle rzeczy ciekawe znajdujemy dzięki jakiemuś zbiegowi okoliczności. I w tym przypadku nie było inaczej.
Już około dwóch lat temu siostry Służebnice Ducha Świętego z Irkucka spytały mnie, czy nie znam jakiejś ikony, która wyrażałaby ideę jedności. Ja im poleciłem wtedy ikonę, którą stworzył pewien hiszpański kapłan w Sankt Petersburgu. Nazywa się ona „Przez Ciebie jedność” i przedstawia Matkę Boską Fatimską. Siostry jednak nie zdecydowały się na ten wariant i po dwóch latach rozmowa powróciła.
Zacząłem się w związku z tym zastanawiać nad tym, jaka ikona mogłaby wyrażać ideę jedności? W pewnym momencie przyszła mi do głowy najprostsza myśl na świecie – Zesłanie Ducha Świętego! No tak! Przecież to właśnie to wydarzenie, kiedy każdy słuchający przemawiającego Piotra rozumiał go w swoim własnym języku, jest momentem jedności par excellance, antytezą wieży Babel, gdzie nastąpiło rozdzielenie narodów.
Poza tym, na takiej ikonie powinna być i Najświętsza Maryja Panna i Duch Święty, z którym przecież zgromadzenie SSpS jest związane w sposób szczególny. Można by jeszcze przedstawić apostołów z jakimiś misyjnymi elementami krajów i kontynentów, do których zostali posłani. To ładnie oddałoby jedność i powszechność Kościoła.
Z tymi wszystkimi myślami wszedłem do internetu, żeby znaleźć jakiś ciekawy model ikony. Dosyć mocno zdziwiła mnie ikona koptyjska. Otóż przyzwyczajony jestem, że na obrazach Zesłania Ducha Świętego przedstawiona jest Najświętsza Maryja Panna z dwunastu apostołami. A na niektórych koptyjskich ikonach widzimy Maryję w towarzystwie jeszcze dwóch kobiet. Zajrzałem do Dziejów Apostolskich i rzeczywiście. Na modlitwie trwali apostołowie „razem z niewiastami, Maryją, Matką Jezusa, i braćmi Jego” (Dz 1, 14).
Co to były za niewiasty? Trudno sobie wyobrazić, żeby były to inne niewiasty od tych, które stały pod krzyżem. Według św. Jana „obok krzyża Jezusowego stały: Matka Jego i siostra Matki Jego, Maria, żona Kleofasa, i Maria Magdalena” (J 19, 25). To właśnie te trzy niewiasty Koptowie umieszczają na swoich ikonach.
W ikonografii katolickiej - jak i prawosławnej, zresztą - zabrakło dla nich miejsca. Przyczyny mogą być natury teologicznej – Zesłanie Ducha Świętego to swego rodzaju kropka nad „i” powstawania Kościoła, więc może najlepiej przedstawić tam hierarchię i Najświętszą Maryją Pannę, a resztę uczestników tego wydarzenia „wygumkować”.
Ale w tym momencie odzywa się w sercu poczucie swego rodzaju krzywdy. Co to za krzywda? Otóż, ukrzyżowanie Jezusa było momentem strasznym. Ciężaru tamtej tragedii nie unieśli apostołowie. Uciekli wszyscy, oprócz Jana.
W odniesieniu do momentu śmierci Jezusa Zesłanie Ducha Świętego jest chwilą zwycięstwa, bo Duch jest pierwszym darem dla wierzących, jest nagrodą. I tu widzimy stary schemat – dużo więcej chętnych jest do nagród niż do pracy i cierpienia.
I pod tym względem nic się chyba nie zmieniło. Często w najtrudniejszych chwilach życia na pierwszy plan wysuwa się kobieta. To one czuwają przy chorych i umierających. To one samotnie wychowują dzieci. Mężczyzna ma w sobie taką nieładną umiejętność „odpuszczenia sobie”. Kobieta często na „odpuszczenie sobie” jakiejś sytuacji nie jest w stanie sobie pozwolić.
I tu pojawia się refleksja, że dar Ducha Świętego jest przede wszystkim dla tych, którzy wytrwali u stóp krzyża. Mam jakieś wewnętrzne przekonanie, że właśnie świadkowie ukrzyżowania - niewiasty i Jan - jako pierwsi otrzymali Ducha Świętego, już wtedy, kiedy przebito Najświętsze Serce Jezusa, a z Jego boku wypłynęła krew i woda, przez co spełniło się proroctwo: „Strumienie wody żywej popłyną z jego wnętrza». A powiedział to o Duchu, którego mieli otrzymać wierzący w Niego”(J 7, 38-39).
Dariusz Pielak SVD, RosjaFot. ikony koptyjskiej za: http://pds24.egloos.com/pds/201205/27/86/e0109686_4fc0feaf79931.jpg